24 lut 2024
8 minut(y) czytania
“Najpiękniejszy związek jaki znam to ten ciała i umysłu” - to moje motto. Nie znalazłam do tej pory trafniejszego zdania opisującego złożoność, zależność i piękno ludzkiego organizmu z jego wszystkimi poznanymi strukturami, badaniami i tym co nieznane.
Zastanawialiście się kiedyś jak to jest, że funkcjonujecie “normalnie”, “nic nowego się nie dzieje” w Waszym życiu i nagle po zrobieniu badań profilaktycznych okazuje się, że Wasz organizm funkcjonuje inaczej niż czuliście? Albo kiedy myśleliście, że to jedynie osłabienie organizmu, “bo przecież ostatni czas był tylko trochę bardziej intensywny, trochę więcej pędu i stresu, ale nic poza tym”, a Wasz organizm “krzyczy” negatywnymi wynikami?
Jeśli tak, to prawdopodobnie teraz to najlepszy moment, aby zatrzymać się na chwilę, posłuchać i poczuć siebie - istnieje szansa, że “masz sobie wiele do powiedzenia” tyle, że w języku stanu zapalnego.
Stan zapalny w organizmie jest procesem biologicznym, znanym głównie jako reakcja obronna na infekcje lub uszkodzenia tkanek. Ma nie tylko podłoże fizjologiczne, ale również psychologiczne i psychosomatologiczne. Jest to ważne odkrycie, które otworzyło próg dla nowych sposobów radzenia sobie z przewlekłymi stanami zapalnymi poprzez dbanie zarówno o zdrowie psychiczne, jak i fizyczne. W tym artykule przyjrzymy się temu połączeniu i sprawdzimy jak zadbać o siebie holistycznie.
Ważnym krokiem jest określenie poziomu równowagi w życiu na dwóch poziomach - równowagi na poziomie psyche i soma, która odnosi się do harmonii związanej z funkcjonowaniem umysłu (psyche) i ciała (soma). Jest to stan, w którym zarówno zdrowie psychiczne, jak i fizyczne są w dobrym stanie i współdziałają w sposób zrównoważony. Równowaga na poziomie psyche oznacza, że umysł jest stabilny, zdrowy emocjonalnie i radzi sobie z codziennymi stresorami. Osoba w stanie równowagi psychicznej jest w stanie skutecznie radzić sobie z trudnościami życiowymi, utrzymać pozytywne relacje z innymi i osiągnąć poczucie satysfakcji z życia.
Równowaga na poziomie soma oznacza, że ciało jest w dobrym zdrowiu fizycznym i funkcjonuje zgodnie ze swoimi naturalnymi procesami.
Obecnie coraz więcej osób dąży do osiągnięcia równowagi życiowej. Powszechnym stało się również określenie “work-life balance”, jednak niejednokrotnie “coś” z poziomu psyche i/lub soma utrudnia drogę do celu. Na szczęście wyciąga do Nas rękę dziedzina, jaką jest psychosomatologia.
Psychosomatologia zajmuje się badaniem związków między umysłem, emocjami a fizycznymi objawami i chorobami. W kontekście stanu zapalnego, psychosomatologia bada wpływ czynników psychologicznych na rozwój i przebieg chorób związanych z zapaleniem. Istnieje teoria, że nie tylko nasze zmienne psychiczne mogą wpływać na stan zapalny, ale również stan zapalny organizmu może wpływać na nasz stan psychiczny.
To tylko kilka przykładów chorób, które mogą być wywołane stanem zapalnym w organizmie. Ważnym jest, aby zrozumieć, że stan zapalny może mieć szerokie spektrum skutków dla zdrowia i może wpływać na wiele różnych układów i narządów w organizmie.
Osobowość, mechanizmy radzenia sobie, negatywne myślenie i niezdrowy styl życia mogą być powiązane z większym ryzykiem rozwoju stanu zapalnego, jak również sugerują, że obecność stanów zapalnych może zwiększyć ryzyko rozwoju depresji i innych zaburzeń psychicznych.
Wpływ osobowości na stan zapalny w organizmie jest obszarem intensywnych badań, choć mechanizmy dokładnego wpływu wciąż nie są w pełni zrozumiane. Jednakże, pewne wzorce osobowości zostały zidentyfikowane jako potencjalnie negatywnie wpływające na stan zapalny. Oto kilka przykładów:
Warto zauważyć, że te związki nie są jednoznaczne i wyniki badań są zróżnicowane. Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na interakcję pomiędzy osobowością a stanem zapalnym, takich jak styl życia, środowisko i genetyka. Dlatego też istnieje potrzeba dalszych badań w celu pełnego zrozumienia związku pomiędzy osobowością a stanem zapalnym w organizmie.
Z organicznego punktu widzenia, u osób ze zdiagnozowaną depresją, odczuwających lęk czy doświadczających zwiększonego natężenia stresu można zaobserwować wyższe stężenie cytokin prozapalnych, które biorą udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej organizmu na infekcje, obrażenia lub inne czynniki stresowe.
Warto jednak pamiętać, że wysokie stężenie cytokin prozapalnych samo w sobie nie jest równoznaczne ze stanem zapalnym. Konieczne jest zbadanie innych objawów klinicznych i wykonywanie dodatkowych badań laboratoryjnych, takich jak analiza morfologii krwi czy oznaczenie białek ostrej fazy, aby potwierdzić obecność stanu zapalnego i określić jego przyczynę.
Wzmożona aktywność układu odpornościowego i podwyższony poziom cytokin prozapalnych mogą prowadzić do uszkodzenia tkanek, przyspieszonego starzenia się, a także zwiększonej podatności na rozwój chorób przewlekłych. Wysokie stężenie cytokin prozapalnych może być wskaźnikiem nasilenia stanu zapalnego. Może być to wynik infekcji bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej, przewlekłych chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy choroby autoimmunologiczne. Może również towarzyszyć urazom, stresowi czy innej formie uszkodzenia tkanek.
Cytokiny produkowane są przez różnego rodzaju komórki immunologiczne w odpowiedzi na działanie czynników infekcyjnych, urazów, stresu czy innych czynników wywołujących reakcję zapalną. Wnioskiem jest, że cytokiny prozapalne odgrywają ważną rolę w rozwoju stanu zapalnego, jednak ich rzeczywiste znaczenie i funkcje regulacyjne w organizmie są bardziej złożone i zależą od wielu czynników.
Kolejne badania naukowe wykazały, że reakcja organizmu na stres prowadzi do aktywacji układu nerwowego i hormonalnego, co wpływa na układ odpornościowy i może wywołać stan zapalny.
Czynniki psychologiczne, takie jak stres, mogą mieć wpływ na układ odpornościowy poprzez aktywację szlaków neuroendokrynnych, które wpływają na nasze funkcje immunologiczne.
Stres może prowadzić do nadmiernego pobudzenia układu autonomicznego i osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, co może wpłynąć na naszą odpowiedź zapalną.
Stres, zarówno krótkotrwały, jak i chroniczny, może prowadzić do aktywacji systemu immunologicznego i wywołania stanu zapalnego. (Więcej o konsekwencjach przewlekłego stanu zapalnego, czytaj tutaj).
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na hormon jakim jest kortyzol, który jest uwalniany w odpowiedzi na stres. Kortyzol jest znany jako hormon stresu, ponieważ ma silne działanie przeciwzapalne. Jego główną funkcją jest modulowanie odpowiedzi immunologicznej organizmu i hamowanie stanu zapalnego poprzez zmniejszanie reakcji układu odpornościowego.
Podczas stresu, aktywacja ośrodkowego układu nerwowego (HPA) wpływa na nadmierną produkcję kortyzolu, który może tłumić aktywność układu odpornościowego. Ta nadmierna supresja układu immunologicznego pod wpływem kortyzolu może prowadzić do osłabienia odpowiedzi immunologicznej na szkodliwe czynniki zewnętrzne, oraz zwiększyć podatność na infekcje.
Jednak, paradoksalnie, aktywacja szlaków neuroendokrynnych przez długotrwały stres również może prowadzić do nadmiernego aktywowania systemu immunologicznego. Długotrwała aktywacja ośrodkowego układu nerwowego może prowadzić do wzmożonego uwalniania substancji prozapalnych, takich jak wcześniej wspomniane cytokiny.
Wnioskiem jest, że aktywacja szlaków neuroendokrynnych przez stres może wpływać na stan zapalny w organizmie. W zależności od czasu trwania i natężenia stresu, może dochodzić zarówno do osłabienia, jak i nadmiernej aktywacji układu immunologicznego, co może mieć negatywne skutki dla zdrowia. Dlatego ważne jest zarządzanie stresem i poszukiwanie strategii radzenia sobie, które pomogą utrzymać równowagę między układem nerwowym, hormonalnym i immunologicznym.
Poznanie związku pomiędzy stanem zapalnym a zdrowiem psychicznym daje nam szereg możliwości radzenia sobie z tym problemem. Oto kilka sugestii:
Zarządzanie stresem: Zaznajomienie się ze swoimi reakcjami na stres, poznanie czynników indywidualnie stresogennych, poszukiwanie skutecznych technik radzenia sobie, może pomóc w utrzymaniu zdrowia psychicznego oraz zmniejszeniu stanów zapalnych w organizmie.
Ładunek emocjonalny: Zidentyfikowanie, rozpoznanie i pracowanie nad emocjami może pomóc w zmniejszeniu stresu i poprawie zdrowia psychicznego.
Regularna aktywność fizyczna: Ruch może pomóc w zmniejszeniu stresu i stanów zapalnych. Regularne ćwiczenia fizyczne mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i układ immunologiczny.
Zdrowa dieta: Wybieranie zdrowych, nieprzetworzonych produktów spożywczych, które mają właściwości przeciwzapalne, może pomóc w redukcji stanu zapalnego w organizmie. (Jakie zioła stosować w diecie przeciwzapalnej, przeczytaj tutaj).
Praca z nerwem błędnym: Nerw błędny (zwany również Nerwem X) to część układu autonomicznego, który reguluje procesy niezależne od naszej świadomej kontroli, takie jak oddychanie, trawienie i tętno. Praca z nerwem błędnym ma na celu wprowadzenie organizmu w stan bezpieczeństwa poprzez jego stymulację. (Stymulacja nerwu błędnego a choroby zapalne jelit. Więcej tutaj).
Terapia psychologiczna: Jeśli doświadczasz przewlekłego stanu zapalnego i problemów zdrowotnych, które są powiązane z Twoim zdrowiem psychicznym, warto rozważyć terapię psychologiczną. Terapeuci mogą pomóc Ci w identyfikacji i radzeniu sobie z czynnikami psychologicznymi, które mogą wpływać na Twój stan zapalny.
Nasze zdrowie fizyczne i psychiczne są ze sobą ściśle powiązane, dlatego dążenie do równowagi w obu obszarach jest kluczowe dla naszego ogólnego DOBROSTANU.
#bądźbliżejsiebie
